Special Oekraïne – Recensie Rusland, Oekraïne en de Krim van Anton Kruft (copy)

[Recensie] Sinds de tragische gebeurtenis in 2014 met de MH17, het toestel dat boven Oost-Oekraïne neerstortte en waarbij bijna 200 Nederlandse passagiers omkwamen, is de Oekraïne weer in de belangstelling komen te staan. Door het referendum dat twee jaar later gehouden werd over het associatieverdrag van de Europese Unie met Oekraïne, leefde ook de interesse voor de relatie tussen de Oekraïne en Rusland weer op. Die verhouding is altijd moeizaam geweest. Hetzelfde geldt voor De Krim. De aanleiding hiervoor gaat ver terug in de geschiedenis, zo is te lezen in het nieuwste boek van Anton Kruft: Rusland, Oekraïne en de Krim – Historische wortels van een conflict.

Volgens de auteur staat het Westen te weinig stil bij de achtergronden van dit conflict, waardoor het beeld vertekend raakt.

“Onze politieke leiders bekijken en beoordelen het onderhavig probleem binnen een veel te nauwe historische context, waardoor een verwrongen beeld ontstaat van de huidige politieke situatie.”

Een diepgaande analyse is volgens de auteur noodzakelijk voor buitenstaanders om een beter begrip te krijgen van het huidige spanningsveld. Die gedegen kennis van zaken heeft Kruft. Vanuit zijn functies als econoom, toen hij werkzaam was voor internationale organisaties in onder meer Rusland en de Warschaupactlanden – en als historicus heeft hij veel inzicht gekregen in Oost-Europa en de Russische Federatie.

In zijn visie liggen aan de huidige politieke spanningen drie elementen ten grondslag, te weten machtspolitiek, economie en cultureel-historische aspecten. Stilgestaan wordt bij de ontstaansgeschiedenis van de drie gebieden; de ontwikkeling van Moskovië tot grootmacht; de onstuimige periode rond 1900, waarin diverse allesbepalende ontwikkelingen plaats vonden; de Eerste en uiteraard ook de Tweede Wereldoorlog; en tot slot de periode na Stalin.

De drie gebieden werden al bevolkt sinds de elfde eeuw voor Christus, maar echt van betekenis begon Rusland te worden met de stichting van het Russisch Grootvorstendom Kiev, in 882 door vorst Oleg. De economie werd voortvarend en de drang om te overheersen over een groot gebied nam eveneens toe. Die expansiedrang werd vier eeuwen later een halt toegeroepen door de Tartaren. Moskovië nam de centrale plaats over van Kiev dat vanaf dat moment ‘Oekraïne’ werd genoemd. Oekraïne betekent ‘grensland’ en die naam kan letterlijk worden genomen. Vroeger lag het gebied ingeklemd tussen Moskovië, Polen en een gebied dat beheerst werd door de Tartaren en tegenwoordig ligt op de grens van het Orthodox-christelijk Rusland en het verlichte Westen.

Het kanaat van de Krim werd gesticht in 1441, door Tartaren die een nauwe band hadden met de Turken. Wat volgde was drie eeuwen strijd om de Krim en Oekraïne tussen Russen en Turken. Anton Kruft:

“Deze lange historische strijd – deels geopolitisch van aard, deels economisch en deels religieus – is een onlosmakelijk deel van de Russische geschiedenis geworden, die nog wordt versterkt door hun zware strijd in de Oekraïne en de Krim tijdens de twee wereldoorlogen van de twintigste eeuw.”